To chyba najciekawsza jednostka specjalna, której odznakę posiadam. Trzeba podkreślić wyjątkowość tej odznaki – tylko sporadycznie pozwala się, aby osobną kwalifikacyjną odznakę skoczka ustanowić tylko dla jednej jednostki. Z reguły siły specjalne używają ogólnowojskowej odznaki spadochronowej danego kraju.
Tekst: Sławomir Telega – ODZNAKI SPADOCHRONOWE / PARACHUTE BADGES
Zdjęcia: Arch. Autora
Pułk specjalny armii Rodezji powstał z inicjatywy ppłk Rona Reid-Daly’ego w roku1973, a istniał do roku 1980. Nazwa była nawiązaniem do nazwiska słynnego przewodnika Kolumny Pionierów 1890 roku-Fredericka Courteney’a Selous’a. Zawołaniem pułku były słowa „Pamwe chete”, co w języku Shona oznacza: „wszyscy razem”
Jednostka powstała jako odpowiedź na rozprzestrzeniającą się w Afryce z początkiem lat siedemdziesiątych, falę maoistowskiego i marksistowskiego terroryzmu. Konflikt nazwano wojną “Bush War”. W Mozambiku, Rodezji, Zambii i Botswanie działały nacjonalistyczno-komunistyczne oddziały ZANLA (Zimbabwe African National Liberation Army), ZANU (Zimbabwe African National Union), ZIPRA (Zimbabwe People’s Revolutionary Army) czy FRELIMO (Frente de Libertacao de Mocambique). Przeciwnikiem tych jednostek była armia Rodezji. Kraj ten został wówczas odizolowany – po trosze słusznie: za apartheid…
Choć trudno było też o gorszy zbieg okoliczności: modna stawała się wtedy polityczna poprawność Zachodu, w Wielkiej Brytanii rządziła Partia Pracy, a w USA demokraci, w ONZ działało potężne lobby krajów „trzeciego świata” popierane przez sowietów, a międzynarodowe korporacje surowcowe wolały układać się od nowa z afrykańskimi watażkami niż ze stabilnymi i wymagającymi rządami białych. Rodezja próbowała ratować sytuację zacieśnianiem stosunków z Portugalią, która posiadała wpływy w sąsiednim Mozambiku. Do działań przeciw komunistom wykorzystywano nawet nacjonalistyczne RENAMO (patrz odznaka w moich zbiorach [umbrella2] – przyp.Autora). Jak pokazała historia, niewiele to przyniosło.
Sam pułk tworzono wyłącznie z ochotników, białych i rdzennych Afrykanów. Stanowili oni od 50 do 80% stanu osobowego jednostki. To właśnie tu pojawili się pierwsi czarni oficerowie. O surowości selekcji niech świadczy fakt, że podczas drugiego sprawdzianu ze 126 chętnych zakwalifikowano jedynie 14 (!)
Taktyka działań skautów była wyjątkowo skuteczna. Zbudowano skuteczną siatkę szpiegów, małe grupki skautów działały na terenie opanowanym przez partyzantów, ubierając się jak oni (zdjęcie nr 7). Ta niepewność podkopywała morale, często oddziały prewencyjnie ostrzeliwały się nawzajem, nie mając pewności z kim mają do czynienia. Skauci potrafili przetrwać w warunkach, które załamywały nawet rdzennych Afrykanów – normą było wymaganie, aby na obozach szkoleniowych żywić się kilkudniową padliną. Od kandydatów żądano aby wyzbyli się nawyków cywilizacyjnych: mycia, golenia, czesania i.t.p. Żołnierzy tych przezywano „Eskimosami”, gdyż działali w „zamrożonych” dla pozostałych jednostek rodezyjskiej armii zonach czyli strefach lub określano ich zwrotem: „skuz apo” (w jęz. Shona: „przepraszam za to” wypowiadane przez rabującego was przestępcę-przyp.Autora). Uważa się, że pułk ma na koncie około 68% zabitych terrorystów (sam stanowił 2% armii).
Odznaki skoczka Selous Scouts wyprodukowała w serii 1500 numerowanych sztuk manufaktura „Reuteler MFG”. Według jednych źródeł wydano 463 odznaki, według innych 523. Resztę numerowanej serii sprzedano kolekcjonerom. Po powstaniu Zimbabwe manufaktura wyprodukowała jeszcze serię odznak, ale nie były one numerowane. Zmorą początkujących kolekcjonerów stały się właśnie te odznaki, ponieważ fałszerze nabijali na nich numery sprzedając je, jako odznaki pierwszej serii (na szczęście wzór numeratorów używanych przez manufakturę Reuteler jest na tyle unikatowy, że wprawne oko odróżni je od oryginału). W ten sposób o wiele łatwiej ustrzec się niestaranie podrabianych kopii, których jest na rynku bardzo dużo.
Sławomir Telega
Bibliografia: Peter Baxter, Selous Scouts; Ron Reid-Daly, Peter Stiff, Selous Scouts -Top Secret War.
Zdjęcia: archiwum autora, www.rhodesianmilitaria.com.