Herby ziem historycznie związanych z Polską – znaczki pocztowe Łotwy

Łotwa – państwo w północno-wschodniej Europie, zajmuje 64,6 tyś. km kw. nad wschodnim wybrzeżem Morza Bałtyckiego. Graniczy z Litwą, Białorusią, Rosją i Estonią. 

Tekst: Wojciech Zbyszowski – Muzeum Zbyszkowe herby i inne różności.

Zdjęcia: Arch. Autora

Obszar obecnej Łotwy był opanowany w XIII w. przez niemiecki zakon inflancki. W XVI -XVII w. sporny między Polską, Szwecją i Rosją. Podzielony w 1660 roku między Polskę, lenne księstwo Kurlandii i Szwecję, w XVIII w. włączony został do imperium rosyjskiego. W listopadzie1918 roku proklamowano niepodległą republikę. W sierpniu 1940 roku włączono Łotwę do ZSRR jako republikę związkową.

W 1941-1945 okupacja niemiecka. 21 sierpnia 1991 roku ogłosiła niepodległość. Łotwę tworzą cztery prowincje Kurzeme (Kurlandia), Widzeme (Liwlandia) , Zemgale (Semigalia) i Latgale (Łatgalia).

W herbie wielkim Łotwy przyjętym 15 czerwca 1921 roku a przywróconym 17 lipca 1990 roku pod słońcem niepodległości połączono herby głównych części tego państwa Kurlandii i Semigalii (czerwony lew) oraz ziemi widzemskiej i Łatgalii (srebrny gryf).

Herb Liwlandii (Inflant). Nazwa Inflanty pochodzi od zniekształconej niemieckiej nazwy Livland. Jest to kraina historyczna nad zatokami Ryską i Fińską ,na wschodzie graniczącą z jeziorem Pejpus ,na południu z Litwą., powstała w średniowieczu w obrębie posiadłości Zakonu Kawalerów Mieczowych. W 1561 roku wielki mistrz zakonu Godthard Kettler poddał ziemie Inflant królowi polskiemu Zygmuntowi II Augustowi. Inflanty stały się wspólną własnością Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Herb Inflantom nadał król Zygmunt August 26 grudnia 1566 roku. Herb przedstawiał na tarczy w polu czerwonym gryfa srebrnego wspiętego z mieczem prawej łapie , przeplecionego przez piersi złotymi literami SA pod koroną. W wyniku wojen polsko-szwedzkich w latach 1621-1629 Inflanty został zajęte przez Szwedów. Herb Inflant pozostał w użyciu , lecz bez liter SA na piersi gryfa. Przy Rzeczpospolitej pozostał tylko skrawek Inflant – Łatgalia (Inflanty Polskie) do 1772 roku. Po wojnie rosyjsko-szwedzkiej w 1721 roku Inflanty Szwedzkie przeszły pod panowanie Rosji. Od 1921 roku w składzie niepodległej Łotwy i południowej część Estonii. Obecnie Vidzeme (Śródziemie), to środkowa i północna części Łotwy, na prawym brzegu Dźwiny i na północ od Rygi, o powierzchni 22 578 km2.

Mi 264  Mi373

Obecny wzór herbu Vidzeme pochodzi z 1930 roku. Przywrócony został w 1993 roku. Inflanckiego gryfa spotkać można w herbie miasta Ainażi.

Mi 400

I na znaczku poczty ziemstwa Wenden (Cesis) z 1864 roku

Wendensche Kreispost ,1864 Zn nr Mi. 4 .

Łatgalia (Latgale) Nazwa Inflanty Polskie pojawiła się gdy po pokoju w Oliwie (1660 rok) ,gdy Łatgalia, jako jedyna część Inflant (południowy skrawek od Dyneburga po obszar na północ od Rzeżycy (Rezekne) )- pozostał w granicach Rzeczpospolitej ,obejmował powiaty dyneburski, rzeżycki i luzyński. Po 1772 roku w granicach Rosji (od 1802 roku część guberni witebskiej). Od 1920 roku wschodnia część Łotwy, o powierzchni 13 710 km 2

Mi40-41.Przyłączenie Łatgalii do Łotwy

Mi 374  Mi 265

Herb przedstawia w polu błękitnym srebrnego wspiętego gryfa z mieczem w prawej łapie w heraldyczne lewo. Jest to barwna odmiana herbu Inflant. Obecna wersja herbu z 1930 roku (przywrócony w 1993 ).

Kurlandia (Kurzeme),kraina historyczna obejmująca południową część dawnych Inflant położona nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Ryską , na wschodzie sięgająca po rzekę Dźwinę. Składała się z Kurlandii właściwej (część centralna i zachodnia z Mitawą), Semigalii – część wschodnia i ziemi piltyńskiej ( w części zachodniej, z Piltyniem). Od XIII wieku znajdowała się w posiadaniu Kawalerów Mieczowych. Ostatni wielki mistrz G. Kettler po poddaniu Inflant w 1561 roku Zygmuntowi II Augustowi,otrzymał w dziedziczne lenno księstwa Kurlandii i Semigalii (Ducatus Curlandiae et Semigalliae). Po III rozbiorze Polski była jedną z gubernii cesarstwa rosyjskiego. W latach 1918-1940 w państwie łotewskim, następnie w Łotewskiej SRR. Od 1990 roku w niepodległej Łotwie. Herb – w polu srebrnym lew czerwony wspięty i zwrócony w lewo (poza contre-rampart) od 1566 roku.

Mi 371 Mi 269

Kurlandzki lew w herbie Lipawy.

Do 1795 roku herb był czwór-dzielny w krzyż naprzemianlegle w polach srebrnych 1 i 4 wspięty czerwony lew, oraz w polach błękitnych 2 i 3 srebrny koronowany połujeleń Semigalii.

Semigalia (Zemgale) kraina historyczna obejmująca wschodnia część Kurlandii ,nizinne dorzecze dolnej Dźwiny i Lielupy ,na południu graniczy ze Żmudzią. We wczesnym średniowieczu zasiedlone przez plemię Semigalów. W 1254 roku oficjalnie włączona do włości Zakonu Kawalerów Mieczowych i biskupstwa ryskiego. W 1561 r zhołdowana wraz z Kurlandią stanowiła aż do III rozbioru lenne księstwo Rzeczpospolitej. Herb (od 1930 roku) na tarczy w polu błękitnym srebrny jeleń.

Mi372. Mi270.

Związki Inflant z Polską były luźne i nietrwałe ale pozostawiły ślad w heraldyce .

 

Bibliografia:

S. Kuczyński “Polskie herby ziemskie” . Warszawa 1993.

PWN Leksykon .Europa. Regiony i państwa historyczne” . Warszawa 2000

Katalogi Michel i Fischer