Filobutonistyka – próba definicji

Kustosz serwisu MyViMu.com podejmuje próbę nowego nazwania pasji. Czym jest filobutonistyka w kilku ciekawych notatkach, zapisach i punktach.

Tekst: Kustosz Muzeum Buttonarium

Zadjęcia: Arch. Autora

Filobutonistyka (gr. philéō – lubię, ang. button – guzik) – młody rodzaj hobby polegający na kolekcjonowaniu wszelkiego rodzaju guzów, guzików i haków mundurowych. Hobby to bardzo szybko zyskuje grono sympatyków na świecie i w Polsce. Znikoma ilość materiałów, wąska bibliografia oraz całkowity brak opracowań naukowych powodują, że hobby to stawia przed kolekcjonerem wiele znaków zapytania. Rodzące się wątpliwości, niekiedy latami pozostają bez odpowiedzi. Filobutoniści próbują za pośrednictwem różnego rodzaju internetowych for dyskusyjnych rozwikłać zagadki związane z konkretnymi eksponatami. Bogata i burzliwa historia naszego kraju sprzyjała zaistnieniu i pozostawieniu na jego terytorium wielu rodzajów guzików. Właśnie za sprawą historii, na obszarze Polski występują guziki wielu różnych krajów (zabory, wojny, główne szlaki handlowe), dlatego też filobutonistyka jest bardzo interesującym hobby. To właśnie u nas można spotkać unikatowe eksponaty z tej dziedziny kolekcjonerstwa.

Główne zadania filobutonistyki:

  • kolekcjonowanie i klasyfikowanie guzików;
  • datowanie guzików;
  • umiejscawianie guzików w konkretnym kontekście historycznym;
  • ustalanie kręgu użytkowników danych rodzajów guzików;
  • ustalanie historii użytkowników (indywidualnych i zbiorowych) danych rodzajów guzików;
  • ustalanie pochodzenia guzików;
  • określanie budowy guzików oraz użytych materiałów;
  • ustalanie wytwórców guzików oraz ich losów;
  • ustalanie technik wytwarzania guzików w różnych okresach historii.

Rodzaje guzików

Ze względu na budowę:

  • ażurowe;
  • jednowarstwowe (masywne, jednostajne);
  • dwuwarstwowe (z warstwami ściśle przylegającymi do siebie, z tekturką pomiędzy warstwami, puste w środku).

Ze względu na konstrukcję uszka:

  • dziurki zamiast uszka;
  • uszko stanowiące monolit z guzikiem;
  • uszko z płaskownika;
  • uszko z drutu;
  • uszko typu koszyczek.

Ze względu na kategorie użytkowników:

  • cywilne;
  • liberyjne;
  • organizacji;
  • służb;
  • urzędnicze;
  • wojskowe.

Ze względu na wykończenie:

  • bez wykończenia;
  • malowane;
  • srebrzone;
  • złocone;
  • mosiądzowane;
  • oksydowane;
  • obciągane materiałem.

Rodzaje materiałów wykorzystywanych do produkcji guzików:

  • alpaka;
  • aluminium;
  • cynk;
  • masa rogowa;
  • miedź;
  • mosiądz;
  • ołów;
  • plastik;
  • srebro;
  • stal;
  • stop cynku i ołowiu;
  • szkło.

 

Bibliografia

  • Wal. Bagiński, DAWNE GUZIKI POLSKIE, Kraków 1899
  • GUZIKI LIBERYJNE KATALOG, Elbląg 1988
  • W. Boczkowski, M. Jaroszyński-Wolfram, K. Gładki, GUZIKI Polskie guziki wojskowe od XVI do końca XX wieku Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 1999
  • K. Gładki, MÜNCHEIMER Historia i Działalność, Łódź 2007
  • Zb. Zajchowski, GUZIKI HERBOWE ZAMKI I PAŁACE czyli guziki liberyjne z herbami szlacheckimi oraz zamki, pałace, dwory na dawnych pocztówkach, Elbląg 2008
  • D. Krupop, GUZIKI MUNDUROWE 1792-1945 tom 1, Archeologia Militaris 2011

Wszelkie uwagi dotyczące powyższej definicji proszę przesyłać na adres [email protected]